Mục lục
Trong bối cảnh Microsoft đang dồn toàn lực để biến hệ điều hành Windows 11 trở thành một nền tảng “AI tác nhân” với sự hiện diện ở khắp mọi nơi, nhiều người dùng lại cảm thấy lo ngại về việc mất đi quyền kiểm soát đối với chính chiếc máy tính của mình. Trước làn sóng phản đối ngày càng tăng về các vấn đề riêng tư và bảo mật, một lập trình viên độc lập đã phát triển một công cụ mã nguồn mở mạnh mẽ mang tên RemoveWindowsAI. Công cụ này hứa hẹn sẽ giúp người dùng “quét sạch” mọi dấu vết của trí tuệ nhân tạo ra khỏi hệ thống, trả lại một trải nghiệm Windows thuần túy và nhẹ nhàng hơn.
Làn sóng phản đối chiến lược AI hóa của Microsoft
Microsoft dường như đang đặt cược tất cả vào kế hoạch biến Windows 11 thành một trung tâm trí tuệ nhân tạo (AI) toàn diện. Quá trình này đang diễn ra mạnh mẽ đến mức gã khổng lồ phần mềm dường như quyết tâm tước bỏ những chút quyền tự quyết cuối cùng của người dùng còn sót lại trong hệ điều hành. Tuy nhiên, hành động này đã vấp phải một làn sóng phản ứng dữ dội đáng chú ý từ cộng đồng công nghệ. Người dùng đang ngày càng tìm kiếm nhiều cách thức khác nhau để giải phóng Windows khỏi bất kỳ gói cài đặt, tệp tin hay khóa đăng ký (registry key) nào có liên quan đến AI.
Tham gia vào lực lượng “kháng chiến” này là một nhà phát triển có biệt danh là “Zoicware”. Anh vừa cập nhật công cụ chuyên dụng của mình để thực hiện việc bóc tách các tính năng AI ra khỏi Windows 11 một cách triệt để. Công cụ này có tên là RemoveWindowsAI, là một tập hợp các mã lệnh PowerShell mã nguồn mở được xây dựng để loại bỏ ngăn xếp các thành phần AI ngày càng chồng chất của Microsoft. Nhà phát triển này khẳng định rằng giải pháp của mình thực hiện việc dọn dẹp sâu hơn và kỹ lưỡng hơn rất nhiều so với các công cụ cạnh tranh khác đang có trên thị trường.
Dự án này được khởi động vào năm 2024, xuất phát từ lập luận của tác giả cho rằng các tính năng mới trên bản cập nhật Windows 11 24H2 như trợ lý ảo Copilot và tính năng Recall (Gợi nhớ) đang đặt ra những rủi ro nghiêm trọng về quyền riêng tư và bảo mật cho người dùng. Phiên bản mới nhất của tập lệnh này đã chuyển trọng tâm sang Windows 11 25H2, một bản cập nhật lớn sắp tới dự kiến sẽ còn tích hợp thêm nhiều thành phần AI hơn nữa vào sâu trong hệ thống. Nhiều người dùng bày tỏ sự tiếc nuối và cho rằng giá như Microsoft dành tất cả những nỗ lực đó cho việc tối ưu hóa hiệu suất thực tế mà người dùng đang thực sự cần thiết.
Sức mạnh và cơ chế hoạt động của RemoveWindowsAI
Theo chia sẻ từ nhà phát triển, RemoveWindowsAI có khả năng cải thiện đáng kể trải nghiệm người dùng, tăng cường quyền riêng tư và bảo mật trên các phiên bản mới nhất của Windows 11. Tập lệnh này có khả năng vô hiệu hóa một danh sách dài các tính năng AI bao gồm Copilot, Recall, các tính năng AI trong trình duyệt Edge, ứng dụng Paint, AI Actions và nhiều hơn thế nữa. Thay vì chỉ ẩn chúng đi, công cụ này sẽ trực tiếp xóa bỏ các gói cài đặt và tệp tin liên quan khỏi hệ thống.
Điểm đặc biệt và mạnh mẽ nhất của công cụ này là khả năng cài đặt các gói Windows Update tùy chỉnh. Các gói này được thiết kế đặc biệt để ngăn chặn việc các ứng dụng AI tự động xuất hiện trở lại trong tương lai thông qua các bản cập nhật hệ thống của Microsoft. Đây là tính năng giải quyết được nỗi lo lớn nhất của người dùng khi gỡ bỏ phần mềm mặc định.
Trong một video giới thiệu gần đây, tác giả của công cụ đã trình bày chi tiết về các khả năng của nó và so sánh với các tiện ích khác cũng nhắm đến việc dọn dẹp “đống lộn xộn” AI trên Windows. Anh lập luận rằng trong khi nhiều công cụ khác chỉ đơn giản là gỡ cài đặt một vài ứng dụng không được bảo vệ mà người dùng vốn dĩ có thể tự xóa bằng tay, thì RemoveWindowsAI thực sự thực hiện đúng lời hứa về một cuộc thanh trừng AI toàn diện. Nó can thiệp sâu vào hệ thống để đảm bảo các thành phần không mong muốn bị loại bỏ tận gốc.
Về mặt sử dụng, tập lệnh này được thiết kế linh hoạt để chạy dưới dạng công cụ dòng lệnh PowerShell dành cho người dùng nâng cao, hoặc dưới dạng ứng dụng có giao diện đồ họa (GUI) dễ sử dụng cho người dùng phổ thông. Quan trọng hơn, nó bao gồm một “chế độ đảo ngược” (reverse mode) cho phép khôi phục lại các thành phần AI đã bị xóa trước đó nếu người dùng thay đổi ý định, cùng với tùy chọn sao lưu để đảm bảo an toàn trong quá trình thử nghiệm.
Lưu ý quan trọng và cam kết từ nhà phát triển
Mặc dù rất mạnh mẽ, nhưng vẫn có một số ít tính năng không thể bị gỡ bỏ hoàn toàn tự động do cơ chế bảo vệ của hệ điều hành. Đối với những trường hợp này, người dùng sẽ cần phải vô hiệu hóa chúng một cách thủ công trong ứng dụng Cài đặt (Settings) của Windows, dựa theo các bước hướng dẫn ngắn gọn đi kèm.
Trước khi tạo ra RemoveWindowsAI, lập trình viên này đã từng xây dựng một tập lệnh PowerShell cùng tên để tùy biến việc cài đặt Windows 10 và 11, chứa đầy các tinh chỉnh nhằm tăng năng suất làm việc và hiệu suất chơi game. RemoveWindowsAI tiếp tục kế thừa phương pháp tiếp cận tương tự nhưng tập trung hoàn toàn vào các tính năng AI. Hiện tại, công cụ này đã chứa hơn 2.400 dòng mã lệnh để hỗ trợ cho bản phát hành chính thức mới nhất của Windows.
Về kế hoạch tương lai, nhà phát triển dự định sẽ tiếp tục mở rộng và cập nhật tập lệnh này khi Microsoft tung ra các tích hợp AI mới. Tuy nhiên, anh cho biết mình sẽ chỉ nhắm mục tiêu vào các bản nâng cấp hệ điều hành chính thức (major OS upgrades). Anh không có hứng thú với việc chạy theo những gì anh gọi là “thỏ trắng” của các thử nghiệm Windows Insider liên tục thay đổi, bởi việc đuổi theo các bản thử nghiệm chưa ổn định là một công việc tốn kém thời gian và ít mang lại giá trị thực tế cho đại đa số người dùng cuối.